Araçsallaştırılmış beden imgeleri

Yazar:Gülşah Özdemir
Danışman: Prof. Cebrail Ötgün

Resim Ana Sanat Dalı Sanatta Yeterlik Tezi

Tez özeti: Beden ilk çağlardan bu yana farklı sebeplerle felsefeye, dine, bilime, savaşa, siyasete, cinselliğe, sanata, medyaya ve daha birçok alana malzeme olmuştur. Bazen doğrudan, bazen manipüle edilerek gündeme taşınmış ve her seferinde dikkatleri üzerine toplamıştır. İlkel kabilelerde dinî ritüellerin bir parçası olarak farklı motifler ve renklerle boyanıp çeşitli müzikler eşliğinde dans eden beden, ilahi dinlerin öğretilerine göre utanç simgesi olmuş ve örtülmüştür. Dinde manipülasyona uğrayan beden, reklam sektöründe ve sanat eserlerinin varoluş süreçlerinde de fazlasıyla araçsallaştırılmıştır. Sanatın en eski tarihlerinden itibaren artarak ve gittikçe daha şehvetli bir şekilde betimlenen çekici kadın betimlemeleri erkek egemen toplumun itibar ve zenginliğinin göstergesi olmuştur. Reklam sektöründe de benzer bir durum hakimdir. Reklam piyasası satış üzerinde etkili yöntem olan manipülasyonu fazlasıyla kullanmakta ve bedeni cinsellik vurgusuyla öne çıkarmakta gayet ustaca davranmaktadır. Çünkü cinsellik insanların üzerinde bir haz oluşturur ve bu haz da kapitalist toplumda ürünlerin pazarlanması için önemli bir rol oynar. Aynı beden, iktidar tarafından savaş stratejilerinin bir parçası haline getirilip propaganda aracına dönüştürülmüş ve böylece beden üzerinden yapılan manipülasyon günümüzün en güçlü silahlarından biri haline getirilmiştir. Bu noktada iktidar ve medyanın iş birliği çok önemlidir. Tarih boyunca bedenin üzerine yüklenen anlamlar öylesine yönlendirilmiştir ki tanrılaştırılmaya kadar uzanır. Oysa beden, tüm bu süslü hilelerin ardında yaşayan ve sonunda çürüyüp, kokuşarak yok olan bir maddedir sadece. Bu tez çalışmasında bedenin yüz yıllardır sanatta ve son 200 yıldır da medyada, siyasi iktidar ya da kapitalizm gibi önemli güçler uğruna farklı ideolojiler ile manipüle edilerek kullanıldığı, araçsallaştırıldığı düşüncesi savunulmuştur. Bir plastik sanat alanı çalışması olan bu tezin uygulama sürecinde güncel sanatta fazlasıyla yer alan dijital teknikler kullanılmış ve dijital bir platform olan medyanın kendi diliyle eleştirildiği çalışmalar gerçekleştirilmiştir.