Çağdaş sanatta kolektif imgelerin dönüşümü

Yazar:Özkan Köse
Danışman: Prof. Cebrail Ötgün

Resim Ana Sanat Dalı Sanatta Yeterlik Tezi

Tez Özeti: Sanat tarihçilerinin sanatı tanımlamak için akımlara, ekollere, tarihsel dönemlere ya da sanatçılara başvurmayı tercih etmelerine karşın sanatın tarihinin aslında imgeler tarihi olduğunu gerçeğinin çoğu zaman unutulduğu, gözden kaçtığı görülmektedir. Amacı sanat olsun ya da olmasın, son otuz bin yılda (kim bilir, daha eski buluntulara rastlanması an meselesi olabilir) insan eliyle yaratılan imgeler önce doğayı taklit ederek, sonrasında ise bu taklitlerden hareketle değişip dönüşerek ortak bir bilincin maddi kanıtlarını oluşturmuştur. İnsanoğlunun kolektif imgeleminin yansımaları olan bu imgeler önceleri tanıtıcı işaretler, büyüyü içeren ritüellerin simgeleri ve iletişim kurma yönteminin bir parçasıyken günümüzde tüm bu işlevlerine ek olarak sanatsal bir ifade aracına dönüşme potansiyelini de taşımaktadır. Söz konusu potansiyeli gerçekleştirmek için sanatçının başvurduğu yöntemlerden biri eleştirel bir tutum takınmaktır. Zaten pek çoğu uzunca bir süredir varlığını sürdüren kolektif imgeler; taşıdıkları, üzerine uzlaşılmış anlamların tarihsel ve toplumsal derinliğiyle sanatçı için kullanıma hazır bir zemin oluşturmaktadır. Bu sayede, günümüz sanatında, kavramsal düzeyde imgeyi kolektifleştirerek simgeye dönüştüren süreçte sanatçı, kendi öyküsünü başkalarının hikayelerine dönüştüren ortak bir dil konuşabildiğini görmüştür. Bir yandan sanatçı tipi değişip W.A.S.P. ( beyaz-anglo-sakson-protestan) klişesinin dışına çıkarken gerek cinsel kimlik, gerekse etnik ve kültürel çeşitliliğin temsilinin artması kitle kültürünün toplumlara aşıladığı politik temayüllerin aksine sanatın daha fazla insanın ortak paydasına dönüştüğünü gösteren bir panorama sunması bakımından ilgi çekicidir.