İlk günah miti

Yazar:Mahpeyker Yönsel
Danışman: Prof. Dr. Hüsnü Dokak

Resim Ana Sanat Dalı Sanatta Yeterlik Tezi

Tez Özeti: Davranışlarımızı belirleyen önemli kavramlardan biri olan günah, her dönem sanatçıların ilham aldıkları konuların başında gelir. Aynı zamanda tek Tanrılı tüm dinlerde ortak bir konu olan ''ilk günah miti'' kadın ve erkek arasındaki derin ilişkiyi göstermesi bakımından da son derece önemlidir. Dört kutsal kitapta ilk insanlar olarak verilen Adem ile Havva'nın ''ilk günah''ları, kadın erkek ilişkisinde cinsiyetin, ahlakın ve geleneğin her defasında yeniden gözden geçirilmesine olanak vermektedir. Bireysel ve toplumsal ruhun düzensizliklerini ifade eden günah kavramı yaşamın ve varoluşun bir parçası olarak sanatta da ilgi görmüştür. Orta çağ sanatından başlayarak günümüze kadar gelen zaman içinde sayısız sanatçı dini konulara ilgi duymuştur. Ancak, sanat tarihinde önemli bir yere sahip olan ve sanatçılara ilham veren dini konular arasındaki günah miti, modern ve sonrası dönemde Türk sanatında çokça işlenmiş bir konu değildir ve hak ettiği ilgiyi yeterince bulamamıştır. 20.yy'ın ikinci yarısında Modernizme yoğun eleştiriler gelmeye başlamış ve 1960'ların sonlarına doğru sanatçılar eserlerini tarih, mitoloji ve din ile yeniden ilişkilendirmeye başlamışlardır. Yaşanan bu büyük değişim post modern dönem olarak anılmaya başlamıştır. Günümüzün siyasetinde, ekonomisinde, kısacası her türlü toplum yapılanmasında olduğu gibi sanatta da çok seslilik adına katı kurallar yıkılmaya ve disiplinler arası ilişkiler yeniden kurulmaya başlamıştır. Günümüz sanatçılarının dini geniş kitlelere yaymak amacı ile değil, toplumdaki çarpık sorunların düzeltilmesinde yaygın güce sahip ''din''i kullanmayı tercih ettiklerini görüyoruz. Yaratılış mitolojisinin çıkış noktası aynı temele bağlı olsa da sanatçının duygu, algı ve yaratma zekasındaki farklılık nedeni ile her toplumda ve her bireyde farklılıklar göstermektedir. ''İlk günah miti'', bugünün toplumsal ve bireysel değerlerinin ışığı altında ele alınarak içerik ve biçim açısından irdelenmiştir.