Salıpazarı Geleneksel Kırsal Konutları Ve İç Mekân Oluşumu

Danışman: Prof.Dr. Pelin Yıldız

Yazar: Şükran Keskin

İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi

Tez özeti: “Yaratıcı zihinleri farklı kılan yeni bir şeyi ilk gören olmaları değil, eski, herkes tarafından bilinen, görülen ve aldırış edilmeyeni yeni olarak görmeleridir.’’Friedrich Nietzsche

Mimari  gelenek,  mimarlık  alfabesinde  en  önemli  anahtardır.  Bu  tez  konusunun seçilmesindeki  en  büyük  sebep,  insanın  doğa  ile  arasındaki  bağlantının  mimari çerçevede  geleneksel kırsal  konut  yapıları olduğuna  dikkat  çekmektir.  Bu  tezde, fenomolojik bir yaklaşımla yer kavramı bağlamında mekân oluşumu ve yapı kalıp dili incelenmiş olup konut tasarımının tasarım kriterlerinin ortaya çıkmasında en etkili unsur olan ‘yer’kavramının mekân oluşumundaki farklı kimliklerin yere özgü oluştuğunu vurgulamaktır. Mekânı sadece tipolojik açıdan incelemek eksik olacağından, bu tezde konut olgusu fenomolojik bir yaklaşımla ‘’yer’’ kavramı üzerinden mekân oluşumu ve tarihsel  süreçte  oluşan  yapım  tekniği  incelenmiştir.  Gittikçe  kimliksizleşen  ve tekdüzeleşen konut tasarımlarında, yere özgü bağlamdan söz edilmeden oluşturulan konutlar, konut mimari dokusunu tahrip etmektedir. Mimari doku, çevre ile kültür arasında bir arakesit olduğu gibi, iç mekânda insan bedeni ve evren arasında bir arakesittir. Mimarlık iç kabuk ve dış kabuğun birbirinden ayrı tutulamadığı bir sanat ve bilim  dalıdır.  Mimarlık  disiplininde  pratikte  çok  değinilmese  de;  mimari  tasarım karakteristiğinin ortaya çıkmasında en etkili olan kavram ‘yer’ olgusudur. Bu çalışmanın ilk amacı; Samsun Salıpazarı’nda bulunan geleneksel kırsal ahşap evlerin, kırsal mimari  gelenekteki  konut  mekân  oluşumu  ve  yerinin  incelenmesidir.  Çalışmanın geleneksel konut mimarisinin oluşturduğu sosyal ve fiziksel çevrenin incelenmesi, ahşap  konutların  mekân  oluşum  ve  bileşenleri,  yapı  kalıp  dili,  fiziksel  ve  sosyal yaşamın  getirdiği  mimari  özelliklerin  literatürde  bu  bölgede  yapılmış  benzer  bir çalışmanın olmayışı araştırmayı önemli kılmaktadır. Bu çalışmanın en önemli yanı geleneksel  konutların  kültür  aktarımındaki  rolünün  mekânda  oluşturduğu  tasarım kriterlerinin oluşumu ve bölgeler arasında nasıl farklılaştığının analiz edilmesinin hedeflenmesidir. Çalışmanın ikinci ve genel amacı ise; Orta Karadenizde bulunan Salıpazarı ilçesininde içinde bulunduğu, Karadeniz bölgesindeki yapı kalıp dilinin farklılaşması ve yapı kalıp dillerinin ortak ve ayrışan özelliklerinin analiz edilmesidir. Çalışmada Salıpazarı Bölgesinde varlığını ve özgünlüğünü hala sürdüren ahşap konutlar seçilmiştir. Tezde incelenen konutlar; Yeşil, Kırgıl, Yukarıkestanepınar, Cevizli köyleridir. Salıpazarının kırsal mimari dokusununda bu köyler örneklem oluşturmaktadır. Konutlar tam anlamıyla özgünlüğünü korumadığından döküm oluşumu yazar tarafından ortka özellikleri gösteren bir konut planı ile örneklendirilmiştir.