Hacettepe Üniversitesi

Tez Özeti: Ankara Devlet Konservatuarı folklor arşivi için, 1937 - 1954 yılları arasında birçok ilde, ilçede, köyde derlemeler yapıldı. Sözlü - Sözsüz halk müziği ürünlerini saptamak amacıyla yapılan bu derlemelere dönemin önde gelen araştırmacı ve bestecileri ile teknisyenler katıldı. Bu derleme gezileri ile binlerce Türk Halk Müziği eseri kültürümüze kazandırılarak günümüze kadar getirildi. Bu çalışmanın amacı; 1937 ile 1954 yılları arasında Ankara Devlet Konservatuarı adına yapılan derleme çalışmalarının ses kayıt arşivinden Erzurum yöresine ait ritim eşliği bulunan kayıtlar tasnif edilip metne dökülerek kalıcı hale getirmek ve bu yolla konuyla ilgili çalışma yapacak olan araştırmacılara sistematik bir kaynak oluşturmaktır. Araştırmada ilk önce literatür taraması yapılarak konuyla ilişkili kaynaklara ulaşılmaya çalışılmıştır. Çalışmada kullanılan verilere ise arşiv taraması yapılarak ulaşılmıştır. Yapılan arşiv taramasında araştırmanın konusunu oluşturan Ankara Devlet Konservatuarı derleme kayıt arşivinden 1937 yılında Erzurum'da derlenen türkülerin derleme fişleri incelenmiştir. İncelemeler sonucunda ritim çalgısı eşliği bulunan 4 adet derleme fişi tespit edilmiştir. Bu fişlerde yer alan 17 eserin 15 tanesinin ses kaydına ulaşılmıştır. Bunun dışında derleme fişinde yer alan bir eserin iki farklı ses kaydı ile derleme fişine ulaşılamayan 1 eser daha tespit edilerek toplam 17 eser ezgisel ve ritimsel açıdan notaya alınarak incelenmiştir. Türk Müziği'nin ritimsel açıdan diğer müzik türlerine göre en önemli farkı, aksak ölçüler ile formlara göre değişen geniş ritim kalıplarıdır. Klasik Türk Müziği'nde (Türk Sanat Müziği) her ölçü için bir veya birden fazla ritim kalıbı (usul) oluşturularak sistematik hale getirilmiştir. Türk Halk Müziği'ni ritimsel açıdan ele aldığımızda çok çeşitli ölçülerin olduğunu görmekteyiz, fakat Türk Halk Müziği eserlerinde kullanılan ölçüler o eser için icra edilmesi gereken ritim kalıbını belirlemez. Ritim kalıpları yörenin coğrafi özellikleri, yaşayış biçimi ve geleneksel müzik tavrına göre oluşmuştur. Dolayısıyla Türk Halk Müziği'nde kullanılan ritim kalıplarının yörelere göre ayrı ayrı incelenmesi ve adlandırılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu çalışma, geleneksel ritim kalıplarının yer aldığı kaynakların artmasına öncülük etmeyi hedeflemiştir.