Yazar:Refikcan Taşar
Danışman: Prof. Dr. Osman Türev Berki

Müzik Teorileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi

Tez özeti: Op. 76, Saygun'un tamamladığı son eser olmasının yanı sıra onun ilk ve tek Piyano Sonatı'dır. Sahip olduğu özelliklerle eser, bestecinin kümülatif müzik dağarını yansıtma potansiyeli taşır; Saygun'un kendine özgü müzik dilini oluşturmada kullandığı bileşenlerin tespiti için önemli bir çalışma alanı sunar. Eserin üçüncü ve dördüncü bölümlerinin farklı noktalarında, beş kez tekrarlanan bir tema göze çarpar. Temanın tasarımını, ekseriyetle bir pedal ses üzerinde sergilenen yalın ezgiler ve eşzamanlı olarak duyurulan, dokusu yoğun ses öbekleri oluşturmaktadır. Ancak burada dikkat çekici bir husus vardır: Yalın ezgilerin yörüngesini belirleyen perde ile çoğunlukla pedal ses olarak tercih edilen perde aynı değildir. Bu iki kutup (reb-do), ardışık olmaları sebebiyle birbirleri üzerinde müthiş bir çekim gücü uygular ve dolayısıyla "eksen sesin ne olduğu" konusunda bir belirsizliğe yol açar. Çalışmada bu sorunun yanıtı aranmış, bu amaçla, temanın sergilendiği beş varyantta "ses organizasyonu" ve "pedal fikirleri" temelinde çok boyutlu bir analiz gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda şu iki kritik bulguya ulaşılmıştır: Besteci, -bir "düalite" anlayışıyla- tonal, modal ve makamsal atmosferleri eşzamanlı yaratmakta ve çifteksenlilik konseptini, temanın en karakteristik unsuru olarak kullanmaktadır.