Hacettepe Üniversitesi

Tez Özeti: Kayıtlı tarihi boyunca, popüler bir kitle iletişim aracı ve tüketimi olarak görülegelen çizgi romanın, temelde bir anlatı türü olduğu gerçeği, büyük oranda göz ardı edilmiş ve/veya saklı kalmıştır. Bu bağlamda, üretilemeyen literatür, çizgi romanın, gerek sanat biçimi olarak gerekse anlatı bağlamında, türünün ne olduğu sorusunu günümüze kadar taşımıştır. Öyle ki bu tartışmalar bugün dahi son bulmuş değildir. Diğer yandan, yeni medyanın, kurulu medyaya egemen olması, genelde bütün medyayı ve özelde da çizgi romanı, bir dönüşüme zorlamıştır. Basılı medya ortamında vücut bulmuş, bu anlatı türünün sınırları, sanal ortamın üretim ve gösterim olanaklarına uyum sağlamak üzere aşındırılmıştır. Geleneksel çizgi roman formu, bu süreçte, taşıdığı ticari potansiyelden en yüksek verimi almak üzere, yaratıcıları ve yayıncıları tarafından çoklu medyaya uyarlanmıştır. Bu girişimlerin sonucunda da çizgi romanın türsel durumu yeniden tartışmaya açılmış, çizgi romana eklemlenen birçok yeni form ortaya çıkmıştır. "Hareketli çizgi roman", bu biçimlerin, en güncel ve anlatı bağlamında en tartışmalı örneklemini oluşturduğu için araştırılmaya değer bulunmuştur. Çizgi romanın, geleneksel yapısını, hareket, ses gibi yabancı unsurları içermesi bakımından tehdit eden hareketli çizgi roman, "çizgi romanın başka bir şeye dönüştüğü" ithamlarının muhatabı olmuştur. Çalışmamız kapsamında, hareketli çizgi romanın türsel yapısı, çizgi roman-animasyon arasındaki konumu, anlatı kuramına dayalı bir soruşturmaya tabi tutulmuştur. Birinci ve ikinci bölümde; anlatıbilim ele alınarak, konuya ilişkin metodoloji ortaya konulmuş, çizgi romanın geleneksel yapısı incelenerek, anlatısal konumu tespit edilmiştir. Ardından; hareketli çizgi romanın yapısı çözümlenerek türsel bir sınıflandırma önerilmiştir. Son olarak da bir hareketli çizgi roman önerisiyle, bu türün yarattığı potansiyel ve sakıncalar deneyimlenmiş, olması gerekene dönük bir örneklem ortaya konulmuştur.