Yazar: Ceren Atay Yolal

Seramik Ana Sanat Dalı Sanatta Yeterlik Tezi

Danışman: Doç. Dr. Hüseyin Özçelik

Tez Özeti: 'Dantel Öğesinin Özgün Seramik Yüzeylere Yansıması' konulu çalışma; araştırma ve uygulama olarak iki biçimde ele alınmıştır. Çalışmanın araştırma süreci, dantel öğesinin içinden doğduğu örücülük ve örgü tarihinin incelenmesiyle başlamış, ardından dantel öğesinin tarihsel gelişimi ile devam etmiştir. Dantel öğesinin geçmişten günümüze üretim alanları, üretim biçimleri ve kullanım amaçları incelenmiş; örneklerle açıklanmıştır. Çalışmanın tarihsel gelişiminin araştırması, Rönesans, Fransız İhtilali, Aydınlanma Çağı II. Dünya Savaşı, Bauhaus ve 'Arts and Crafts Movement' gibi toplumsal ve sanatsal olayların ışığında yapılmıştır. Tüm dünyayı etkilemiş olan bu gelişmelerin dantel öğesine etkisi ve yansımaları incelenmiştir. Son olarak Anadolu'da dantel ve bu bağlamda oya öğesi, örnekleri ve anlamları ile detaylı bir biçimde ele alınmıştır. Tarihsel gelişim doğrultusunda sanatta bir esin kaynağı olarak dantel öğesinin araştırması spesifik bir şekilde derinleştirilmiş; Fransız İhtilali, Sanayi Devrimi gibi önemli olayların sanata etkileri, sanattaki yansımaları araştırılmıştır. Yaşamın her detayını, her olayı konu edinen sanat olgusunun kitleleri etkisi altına alan büyük gelişmelerden etkilenmesi daima kaçınılmaz olmuştur. Bu bağlamda yaşanan sanatsal gelişimler, endüstri devrimine karşı doğan sanat ve tasarım hareketinin etkileri ve Bauhaus Akımı'nın içeriğinden bahsedilmiştir. 20.yy'da sanatta ifade biçimlerine değinilmiş, kaynaklarla desteklenmiştir. Sanat akımlarına kısaca yer verilerek dantel öğesi ile ilişkilendirilen örnekler araştırılmıştır. Bu araştırmalar doğrultusunda farklı disiplinlerce dantel öğesinin ele alınış biçimleri, dantelin mimari, heykel, mixed media ve tekstil alanlarına etkisi örneklerle detaylandırılarak açıklanmıştır. Çalışmanın devamında seramik sanatında dantel etkisine yer verilmiştir. Bu doğrultuda sanat olgusunun insanlık tarihindeki önemi ve gelişimi bakmından değerlendirmeler kaynaklar ışığında yapılmış, seramik sanatının tarihi, gelişimi ve toplumsal olaylarla etkileşimi gözlemlenmiştir. Türkiye'de seramik sanatının yeri ve önemi özellikle Cumhuriyet Dönemi sonrası çağdaş seramik sanatındaki gelişmelerle açıklanmıştır. Seramik sanatını Türkiye'de ve dünyada temsil eden, dantel öğesi ile doğrudan veya dolaylı olarak etkileşim içerisinde olan çağdaş sanatçılar araştırılmış, eserlerinden örnekler gösterilerek desteklenmiştir. Çalışmanın son bölümüne gelindiğinde; önceki bölümlerde yer alan uzun araştırmaların, taranmış olan kaynakların, incelemelerin ve gözlemlerin sonucunda elde edilen bilgiler ışığında; dantel öğesi özgün seramik formlara kişisel uygulamalar eşliğinde yansıtılmıştır. Bu bağlamda dantel öğesi, özellikle kadın olgusu üzerinden forma aktarılmış bunun nedeni olarak dantel ve oya gibi örgü türlerinin daha çok kadınlarca üretilmesi olmuştur. Dantellerin, oyaların ve bunun gibi el emeği olarak adlandırılan öğelerin saklama koşulları özel olmuştur. Çünkü danteller ve dantel benzeri öğeler; çalışmanın içerisinde detaylı bir biçimde ele alındığı gibi çeyiz kavramını oluşturan yegane niteliklerdir. Onların bohça, sandık gibi eşyaların içinde özenle saklanmasının nedeni de bu olmuştur. Çalışmanın uygulama aşamasında dantel olgusunun bağlı olduğu tüm bu öğeler formlara yansıtılmaya çalışılmıştır.