Yazar:Elif Merve Çakır
Danışman: Doç. Atila Işık

Grafik Ana Sanat Dalı Yüksek Lisans Tezi

Tez Özeti: Bu tez çalışmasında fantezi ve resimleme (illüstrasyon) kavramları birlikte ele alınıp, fantastik edebiyatın illüstrasyon üzerindeki etkisi incelenerek literatüre katkıda bulunulmak amaçlanmıştır. Edebiyat ve illüstrasyonun sıkı bir ilişkisi vardır. Pek çok metin okuyucuya içerik hakkında bilgi vermek, dikkat çekmek gibi amaçlar için illüstrasyona başvurur. Fantastik edebiyat gibi düşselliğin ve soyut kavramların baskın olduğu bir edebi türde illüstrasyona olan ihtiyaç had safhadadır. Kimi zaman anlatıcının betimlemeye ve diğer söz sanatlarına başvurarak tek başına imgeleri aktarması yetersiz kalabilmektedir. Fantastik edebiyatın içeriğini oluşturan ütopik evrenler, yaratıklar, alışılagelmişin dışındaki her şey illüstrasyon sanatı ile adeta can bulur. Dünyada pek çok fantastik kurgunun anlatılmasında etkili bir yöntem olan illüstrasyon, ülkemizde daha çok çocuk kitapları için kullanılmıştır. Bu şüphesiz ki fantastik edebiyatın hedef kitlesinin büyük kısmını gençlerin oluşturmasından kaynaklıdır. Oysa ki geçmişte ve bugün üretilen çoğu fantastik masalların, öykülerin ve romanların ilk hali yetişkinler içindir. Eserler, sadeleştirilip ağdalanarak çocuklara yönelik hale getirilmiştir. Yapılan araştırmalar, örnekler ve uygulama kısmı ile birlikte bu tez çalışmasının ana hedefi e-kitaplarda kullanılan illüstrasyon ve görsel içeriklerin yetişkinlere de hitap edebileceğini ortaya koymaktır. Geleneksel anlamda kitaplar, uygarlığın doğuşundan beri insanlığa kültürel aktarım, bilgilerin kalıcı hale gelmesi gibi amaçlar doğrultusunda hizmet etmiştir. El yazması ile başlayan kitapların serüveni, matbaanın bulunuşu ile ivme kazanmış, daha sonra gelişen baskı teknikleri ile devam etmiştir. Bugün teknolojide gelinen son nokta beraberinde okuma alışkanlıklarını da değiştirmiştir. Hemen herkesin evinde olan bilgisayarlar, tabletler ve mobil cihazlar bir çok esere ulaşım ve taşıma kolaylığı sağlarken, maliyeti de düşürerek tercih edilirlik kazanmışlardır. Bu cihazlarda kitaplar etkileşimli hale gelmiş, genel olarak kitap uygulamaları olarak adlandırılmıştır. Farklı formatlarda çalışan kitap uygulamaları, illüstrasyon, hareketli grafik, ses, efektler ve içerdiği diğer etkileşim unsurları ile bir çok tasarımcı için de yeni bir çalışma sahası oluşturmaktadır. Dünyada klasikleşmiş eserlerin bir çoğu için pek çok kitap uygulaması üretilirken, ülkemizde etkileşimli kitap uygulamaları genellikle çocukların okul öncesi eğitimi için üretilen içeriklerle sınırlı kalmıştır. Bu tez çalışması iki ana bölümden oluşup, yapılan proje uygulaması konusu için hazırlanmış olan bölümle birlikte üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde illüstrasyon kavramı tarihi gelişim süreci ile berber açıklanmış, üretim tekniklerine değinilmiştir. İllüstrasyonun kullanım alanları ve yaklaşım açısından türleri, ayrı ayrı başlık ve alt başlıklar halinde örnekler ile açıklanmıştır. İkinci bölümde fantastik kavramı tanımlanmıştır. Fantastiğin dünyadaki tarihi gelişim süreci detaylı bir şekilde incelenmiştir. Fantastiğin türleri, sanatçıları ile tanımlanmıştır. Fantastik edebiyatın dünyadaki tarihi gelişim süreci açıklandığı gibi Türkiye'deki gelişim süreci de incelenmiştir. Fantastik edebiyat ve illüstrasyon arasındaki ilişki daha önce bu alanda eserler üretmiş olan başarılı sanatçıların çalışmaları örnek alınarak açıklanmıştır. Örnek çalışmalarda kullanılan üslup, tasarım ve tekniğin detaylı incelenmesi yapılıp, fantastik illüstrasyonun edebi çalışmalara olan katkısına değinilmiştir. Son bölüm olan üçüncü bölümde ise etkileşimli kitap uygulamaları hakkında bilgi verilmiştir. Etkileşimli kitap uygulamaları ve elektronik kitap arasındaki farklar yapılan tanımlamalar ile açıklanmıştır. Etkileşimli kitap uygulamalarının tarihi gelişimine değinilmiş, teknik özellikleri incelenmiştir. Uygulamanın konusu olan Edgar Allan Poe'nun, The Raven (Kuzgun) adlı fantastik-gotik şiiri biçimsel ve anlamsal olarak incelenmiştir. Uygulama kısmında Kuzgun şiiri için yapılan eskiz çalışmaları açıklamaları ile birlikte verilmiştir ve Edgar Allan Poe'nun The Raven (Kuzgun) adlı eseri için hedef kitlesi yetişkinler olan bir etkileşimli kitap uygulaması yapılmıştır.