Yazar: Giray Koçaslan

Müzik Teorileri Ana Bilim Dalı Doktora Tezi

Danışman: Prof. Dr. Türev Berki

Tez Özeti: Sonlanma, zamansal boyutu olan her konunun, izleyici ya da dinleyiciye en yakın noktasıdır. Bir başka deyişle, konuyla son görsel ya da işitsel temasımız sonlanma ânında gerçekleşir. Bu sebeple - bilhassa ilk deneyimlememizde - konuya dair hatırladığımız ilk şey, çoğunlukla onun sonlanma biçimidir ki, bu da konunun bizde uyandıracağı izlenimde kritik bir rol oynar. Belki de bu yüzden, müzik tarihi - Richard Strauss, Bruckner ya da Prokofiev örneklerinde olduğu gibi -, ilk edisyonun yayımlanmasından önce ya da sonra, eserinin sonlanma ânı için radikal değişikliklere giden onlarca besteciye tanıklık etmiştir. Bununla birlikte, sonlanma kavramını müzik teorileri bağlamında ele alan sınırlı sayıdaki çalışmanın, bütüncül bir analiz niteliği taşımaması dikkat çekicidir. Bu çalışmada; Johannes Brahms'ın orkestra eserleri özelinde, "bir bestecinin, eserleri için kullandığı bir ya da birkaç sonlanma modeline ulaşılıp ulaşılamayacağı" sorusuna yanıt aranmaktadır. Çalışmada izlenen analiz yöntemi; sırasıyla bölgeler, nota yazımı, tempo, nüans düzeyi, ritmik yapı, armonik yapı, alıntılama ve orkestrasyon olmak üzere sekiz ana boyuttan oluşmaktadır. Analiz sonucunda, • Brahms'ın orkestra eserlerinde, 1 tipi sonlanma ve 2 tipi sonlanma olmak üzere, birbirinden belirgin biçimde ayrılan iki grubun varlığından söz edilebileceği, • 1 tipi sonlanmanın; "K + U" biçiminde formüle edilebilecek bir ritmik yapıyı, f ve üzeri nüans düzeylerini ve Allegro merkezinde seyreden hızlı ve canlı tempoları ifade ettiği, • 2 tipi sonlanmada; "U / K" biçiminde formüle edilebilecek bir ritmik yapının, p ve altı nüans düzeylerinin ve büyük çoğunlukla yavaş tempoların söz konusu olduğu, • Her ne kadar iki ayrı karakteri temsil etseler de, bu iki sonlanma modelinin, bütün içinde tamamlayıcı bir düalite oluşturduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.