Yazar: Nejla Allahyarı

İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi

Danışman: Doç. Dr. Ayşen Özkan

Tez Özeti: Geleneksel İran mimarisinde ve özellikle cami yapılarında kullanılan süsleme ve motifler; ifade biçimleri ile yapıların dönemine ilişkin sanatsal, kültürel, dini, siyasi ve iktisadi anlamda pek çok ipucu vermektedir. Bu tez çalışmasında, İran, Kaçar dönemi kültürel özellikleri, sanatsal eserlerdeki yaygın süsleme teknikleri, motifler ve bu motiflerin ifade ettikleri anlamlar çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Bu anlamda, tez çalışmasının birinci bölümünde, İran coğrafyasında görülen farklı sanat dönemleri tanımlanmıştır. Bu dönemler sınıflandırılarak, yaygın olarak kullanılan motifler; geometrik, bitkisel, insan ve hayvan, karma ve yazı motifleri olarak beş ana grup altında incelenmiştir. Her bir motif grubu farklı dönemler altında incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde yöntem ile birlikte araştırma ortamı olarak belirlenen Nasır El-Mülk Cami'sinin mimari ve iç mekan özellikleri tanımlanmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde, araştırma ortamı olarak belirlenen İran, Şiraz'da bulunan ve Kaçar dönemine ait olan Nasır El-Mülk Cami'sinin tarihsel ve kültürel özelliklerinin yanı sıra iç mekanında kullanılan mimari elemanları süsleme ve motifler ile birlikte ele alınmıştır. Caminin yapısal özellikleri ve mekansal özellikleri iki ayrı başlık altında hem işlevsel hem de sembolik yönlerden detaylıca irdelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise elde edilen tüm veriler karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş olup; iç mekanda kullanılan süsleme ve motiflerin işlevsel ve sembolik nitelikleri ile birlikte ifade ettiği değerler üzerine çeşitli çıkarımlarda bulunulmuştur.