Yazar: Deniz Güneş

Grafik Anasanat Dalı Yüksek Lisans Tezi

Danışman: Prof. Özden Pektaş Turgut

Tez Özeti: Kitap kapakları ilk kullanıldıkları zamandan beri işlevleri konusunda çeştili farklılıklar göstererek günümüze kadar gelmişlerdir. İlk olarak kitabın içerisindeki sayfaları korumak ve bir arada tutmak için amacıyla üretilen kapaklar ve ciltler, artık sadece koruma görevini değil kitapla ilgili gerekli bilgileri görsel olarak aktarmak için de kullanılmaktadırlar. Kapak tasarımı ile iletilen bu bilgiler sadece kitabın ve yazarın ismi değil, kitabın konusu, türü ve fikri de olmaktadır. Bu bilgiler aktarılırken bir yandan da ilgi çekici ve yaratıcı grafik tasarım uygulamaları oluşturulmalı, artık bir tüketim objesine dönüşen kitabın kendini tüketiciye beğendirmesi ve satması da beklenilmektedir. Günümüzde kapak tasarımları bu tür kaygılardan yola çıkılarak gelişmiş ve alanında bir çok deneysel çalışma göstermiştir. Bu deneysel tasarımların biri de kitap kapaklarında kullanılan harflemeler olmuştur. Harflemeler genelde bir yazı karakterine bağlı kalınmadan elle ya da dijital bir şekilde oluşturulan tipografik tasarımlar olarak değerlendirilmektedir. Sıradan bir yazı karakteri tasarımından farklı olarak bu çalışmalar daha deneysel ve görselliği öne çıkaracak uygulamalardır. Tipografiyi ve resimlemeyi bir araya getiren bu tasarımlar kitap kapaklarında da çok yönlü kullanımları nedeniyle tercih edilmiştir. Ancak tasarım ağırlıklı bu uygulamalarda, kapağın asıl iletmesi gereken kitap ve yazar ismi gibi bilgilerde okunurluk problemleri gözlemlenmiştir. Bu deneysel çalışmalar devam ettirilirken bir yandan da okunurluk korunabilir mi gibi sorular tasarımcıların aklında oluşmaya başlamıştır. "Kitap Kapağı Tasarımlarında Harfleme Uygulamalarının Okunurluk Açısından İncelenmesi" adlı bu çalışmada tasarımcıların aklında oluşan bu soru yanıtlanmaya çalışılmıştır. Okunurluğu yüksek bir yazı karakteri tasarımı için nelere dikkat edilmeli, harf formları nasıl oluşturulmalı gibi durumlar incelenerek, sonuçlar harfleme tasarımları üzerinden de değerlendirilmiştir. Ayrıca kitap nedir, kapak tasarımları nasıl yapılır gibi sorular cevaplanarak kapak tasarımlarının genel mantığı oturtulmuştur. En son bu iki olgu birleştirilerek uygulamada hem okunurluk açısından başarılı harfleme tasarımı hem de tasarım açısından başarılı bir kitap serisi üretilmek için uğraşılmıştır. Bu yolda yaşanan zorluklar ve bu zorluklara bulunan çözümlemelerle beraber böyle bir tasarımın elde edilebilir olup olmadığı çalışma sonunda tartışılmıştır.