Hacettepe Üniversitesi

Tez Özeti: Anadolu toprakları, birçok etnik gruba barınma hakkı sağlamıştır. Bu etnik gruplardan biri de Tatarlardır. Eskişehir, Ankara, Konya çevrelerinde yayılım gösteren Tatarlar, Anadolu'da, geldikleri yerin ismiyle tanımlanmışlardır. Kazan Tatarları, Kırım Tatarları, Sibirya Tatarları bunlara örnek olarak verilebilir. Araştırma konusu olan Böğrüdelik'te yaşayan Tatarlar, kendilerini Sibirya Tatarı olarak tanımlamaktadır. Bu etnik grup hakkında yapılan araştırmalar, daha çok tarihlerini ve dilini konu almaktadır. Böğrüdelik'te yaşayan Tatarlar'ın müzik kültürleri üzerine yayınlanmış ya da araştırma konusu olmuş bir kaynakla karşılaşılmamıştır. Bir toplumun müziğinin incelenmesi etnomüzikolojik verilere ulaşma açısından önem taşımaktadır. Göçmen bir toplumun, göç nedenlerini, göç öncesi ve sonrası yaşamları hakkında bilgi edinme olanağını sözlü müzik sağlamaktadır. Böylelikle topluluk üyelerinin yaşanmışlıkları ve halen sürdürdükleri yaşamda hangi kültürel öğeleri ön planda tuttuğu ve gelecek kuşaklara aktarılan kültürel unsurların neler olduğu tespit edilebilir. Araştırma örneklemi olan Böğrüdelik Köyü, Konya'nın Cihanbeyli ilçesinde olup; Türkiye sınırları içerisinde, Sibirya'dan göç eden Tatarlar'ın bulunduğu tek yerdir. Tek örnek olması; elde edilen bilgilerin etnomüzikoloji ve halkbilim çalışmalarına veri oluşturması açısından önem taşımaktadır. Böğrüdelik'te yaşamış / yaşamakta olan halkın "yır" adını verdiği halk ezgilerini kapsayan bu çalışmada, halk ezgilerinin diğer kuşaklara aktarımını ve devamlılığını sağlamaya katkıda bulunmak için veri oluşturmak, var olan ezgilerin korunmasını sağlamak ve yırlardaki söz-ezgi yapısının incelenmesiyle, göç sürecindeki yapılanmayı gözlemlemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Böğrüdelik Tatar yırları derlenmiş, notaya alınmış ve ezgisel-sözel yapıları incelenmiştir. Böğrüdelik'in halk ezgileri incelendiğinde varılan nokta; göç sonrasında söz üretiminin çok olduğu ancak ezgi üretiminin daha kısıtlı olduğudur. Bu durum da söze olan ihtiyaçlarıyla ilşkilendirilmektedir. Bu süreçte, sesli, yazılı, görsel literatür taraması ve görüşme tekniği kullanılmıştır. Nitel araştırmalarda örnek olay tarama modeline dayalı betimsel bir araştırmadır.