Danışman: Doç. Dr. Emre DEMİREL

Yazar: Zeynel DÜNDAR

Öz: Bu çalışmada mekân tasarımı ve temsilinin, sadece bir biçim ve nesne meselesi olmadığı, aynı zamanda mekânın olay yönünün de göz önüne alınması gerektiğine dair bir analiz sunulmuştur. Yapılı çevre mekânında olay ve zaman ilişkisinin incelenmesi, çalışmada minyatür sanatı üzerinden, disiplinlerarası bir perspektifle ele alınmıştır. İki disiplin arasındaki mekânsal ilişkide, Kemaleddin Behzad'ın minyatürlerinde olay mekânlarını zaman bağlamında nasıl temsil ettiği analiz edilmiştir. Bu analiz, yapılı çevre mekânının temsili ve tasarımına yönelik alternatif bir fikir vermektedir. Hermenötik bir yorumlama yöntemi kullanılarak yapılan analizde, minyatürlerdeki mekânlar olay bağlamında incelenmiş, bu mekânların yapılı çevrede mekânın olay yönünü nasıl inşa edebileceği üzerine bir öneri sunulmuştur. Çalışmada bir yorumlama yöntemi olarak hermenötik fenomenoloji ise dönüştürme ve tamamlama ilkeleri üzerine kurulmuştur. Fenomenoloji burada mekânın tarihsel, biçimsel, kültürel veya teknik yönlerinin ötesinde, tamamen bedensel deneyimle ilgilidir. Dönüştürme ilkesiyle, piktoryal mekândaki olay bir metin olarak dönüştürülmüş ve kökeninden koparılarak yapılı çevre mekânında okunmuştur. Tamamlama ilkesi ise her iki disiplindeki mekânsal formların tamamlanmamış bir şekilde temsilinin, deneyimleyen kişinin zihinsel inşa sürecinde tamamlanmasına odaklanmıştır. Bu anlamda çalışmanın hipotezi, mekânsal temsiliyetin o anki zamanın nasıl deneyimlendiğine bağlı olduğu ve mekân ile karşılaşan bedenin, zaman bağlamında anlık ve deneyimsel olmak üzere iki tür gerçeklikle karşılaştığıdır. Sonuç olarak, elde edilen bulgular bu hipotezi desteklemiş; mekân deneyiminin, temsil ve tasarım sürecini salt bir biçim ve nesne sorunu olarak değil, aynı zamanda süregelen zamanın deneyimsel bir olay gerçekliği olarak ele alınması gerektirdiğini göstermiştir.

Anahtar Sözcükler: Deneyimsel gerçeklik, mekânsal temsil, olay mekânları, Doğu minyatürleri, yapılı çevre, zaman algısı.