Danışman: Doç. Dr. Ayşen ÖZKAN

Yazar: Mahroo Naz SHAHMARDİ

İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi

ÖZET: Sergileme kavramı, sanat eserlerini toplumla buluşturma ve izleyiciyle etkileşime geçme sürecinin temelini oluşturur. Ancak bu sürecin bir parçası olarak mekanın katkısı, sergilerin mekansal özelliklerini anlamak ve sanatın sunuluş biçimlerini değerlendirmek açısından önemlidir. Bu tez çalışması, sergileme kavramı temelinde mekana duyulan ihtiyacın sanatın sunuluşunu nasıl etkilediğini incelemeyi amaçlamıştır. Tarihsel süreç içinde mekanın değişimi; sergi pratikleri ve sanatın sunuluş biçimlerinde önemli bir evrime yol açmıştır. Sanat akımlarının tarihsel süreçte gelişim ve değişimi ile sanatın sergilendiği mekanlar, zaman içinde büyük ölçüde değişmiş ve bu değişimler sanatın kendisi üzerinde de etkiler yaratmıştır. Antik çağlardan itibaren, sergiler genellikle tapınaklarda veya saraylarda düzenlenirken, Rönesans dönemi ile birlikte sanatın kamusal mekanlara taşınmasıyla sergi mekanları da değişmeye başlamıştır. Daha sonra, sanat galerileri ve müzelerin ortaya çıkmasıyla, sergi mekanlarının tasarımı ve işlevi daha da önem kazanmıştır. Çalışmada sergileme kavramı temelinde mekansal ihtiyaçların gelişimi ve bu ihtiyacın sanatın sunuluşuna nasıl etki ettiğini, tarihsel bir perspektiften sergi mekanlarının evrimini ve değişiminin, sanatın anlamı, izleyici ilişkisi ve sanatın toplumsal rolü üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ayrıca, teknolojik gelişmelerin ve toplumsal değişimlerin sergi mekanlarının dönüşümüne nasıl katkı sağladığını ve bu süreci nasıl etkilediği de ele alınmıştır. Tez çalışmasının, birinci bölümünde sergi kavramı ve sergileme yaklaşımlarının 1960’lar öncesi ve sonrası teorik ve tarihsel arka planı incelenmiştir. İkinci bölümde sergi yapımcılığı ile sergileme yaklaşımları temelinde mekana dair parametreler incelenmiştir. Üçüncü bölümde, alan çalışması olarak Ankara özelinde farklı sergileme mekanları ve belirli dönemde bu mekanlarda gerçekleştirilen sergilerin mekana ait özellikler ile birlikte sergileme yaklaşımları temelinde nasıl ele aldıkları, ii sanat eserini sunuş biçimleri ve yarattığı etkiler araştırılıp incelenmiştir. Dördüncü bölümde elde edilen bilgiler tartışılmış ve öneriler sunulmuştur. Bu çalışma, iç mekan tasarımcıları, sanat tarihçileri, kültürel araştırmacılar ve sergi yapımcıları için sanatın geçirdiği dönüşümler ile nasıl kendi bulunduğu ve sunulduğu mekanı değiştirip, geliştirdiği, mekan ve sanat eserinin seneler içerisinde nasıl birbiriyle harmanlanıp bütünleştiğini derinlemesine anlamamıza katkı sağlayacaktır. Ayrıca, gelecekteki sergi mekanlarının tasarımını ve işlevini şekillendiren faktörleri anlamamıza yardımcı olacaktır.

Anahtar sözcükler: Sergileme, iç mekan, sanat eseri, sergi yapımcısı, küratör, mekansal parametreler.