Danışman: Prof.Dr. Pelin Yıldız
Yazar: Şükran Keskin
İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi
Tez özeti: “Yaratıcı zihinleri farklı kılan yeni bir şeyi ilk gören olmaları değil, eski, herkes tarafından bilinen, görülen ve aldırış edilmeyeni yeni olarak görmeleridir.’’Friedrich Nietzsche
Mimari gelenek, mimarlık alfabesinde en önemli anahtardır. Bu tez konusunun seçilmesindeki en büyük sebep, insanın doğa ile arasındaki bağlantının mimari çerçevede geleneksel kırsal konut yapıları olduğuna dikkat çekmektir. Bu tezde, fenomolojik bir yaklaşımla yer kavramı bağlamında mekân oluşumu ve yapı kalıp dili incelenmiş olup konut tasarımının tasarım kriterlerinin ortaya çıkmasında en etkili unsur olan ‘yer’kavramının mekân oluşumundaki farklı kimliklerin yere özgü oluştuğunu vurgulamaktır. Mekânı sadece tipolojik açıdan incelemek eksik olacağından, bu tezde konut olgusu fenomolojik bir yaklaşımla ‘’yer’’ kavramı üzerinden mekân oluşumu ve tarihsel süreçte oluşan yapım tekniği incelenmiştir. Gittikçe kimliksizleşen ve tekdüzeleşen konut tasarımlarında, yere özgü bağlamdan söz edilmeden oluşturulan konutlar, konut mimari dokusunu tahrip etmektedir. Mimari doku, çevre ile kültür arasında bir arakesit olduğu gibi, iç mekânda insan bedeni ve evren arasında bir arakesittir. Mimarlık iç kabuk ve dış kabuğun birbirinden ayrı tutulamadığı bir sanat ve bilim dalıdır. Mimarlık disiplininde pratikte çok değinilmese de; mimari tasarım karakteristiğinin ortaya çıkmasında en etkili olan kavram ‘yer’ olgusudur. Bu çalışmanın ilk amacı; Samsun Salıpazarı’nda bulunan geleneksel kırsal ahşap evlerin, kırsal mimari gelenekteki konut mekân oluşumu ve yerinin incelenmesidir. Çalışmanın geleneksel konut mimarisinin oluşturduğu sosyal ve fiziksel çevrenin incelenmesi, ahşap konutların mekân oluşum ve bileşenleri, yapı kalıp dili, fiziksel ve sosyal yaşamın getirdiği mimari özelliklerin literatürde bu bölgede yapılmış benzer bir çalışmanın olmayışı araştırmayı önemli kılmaktadır. Bu çalışmanın en önemli yanı geleneksel konutların kültür aktarımındaki rolünün mekânda oluşturduğu tasarım kriterlerinin oluşumu ve bölgeler arasında nasıl farklılaştığının analiz edilmesinin hedeflenmesidir. Çalışmanın ikinci ve genel amacı ise; Orta Karadenizde bulunan Salıpazarı ilçesininde içinde bulunduğu, Karadeniz bölgesindeki yapı kalıp dilinin farklılaşması ve yapı kalıp dillerinin ortak ve ayrışan özelliklerinin analiz edilmesidir. Çalışmada Salıpazarı Bölgesinde varlığını ve özgünlüğünü hala sürdüren ahşap konutlar seçilmiştir. Tezde incelenen konutlar; Yeşil, Kırgıl, Yukarıkestanepınar, Cevizli köyleridir. Salıpazarının kırsal mimari dokusununda bu köyler örneklem oluşturmaktadır. Konutlar tam anlamıyla özgünlüğünü korumadığından döküm oluşumu yazar tarafından ortka özellikleri gösteren bir konut planı ile örneklendirilmiştir.