Hacettepe Üniversitesi

Tez Özeti: Teknolojinin yaşam içerisinde kendisine yer bulması ve kullanım olanaklarının artmasıyla birlikte, özellikle 1960'lı yıllardan sonra, mahremiyet kavramı hukuk ve sosyal bilimler alanlarında ilgi uyandırmaya başlamıştır. Davranış bilimleri ile birlikte insanlar, gerçek sebeplerini bilmediği kimi davranış, düşünce ve duygularını mantık açısından tutarlı ya da ahlak yönünden benimsenebilir ve anlaşılabilir bir nedene bağlama isteği duymuşlardır. Ancak bu isteklerin sonuçlanması, aynı zamanda yeni kurallarla birlikte özgürlüğe yeni kısıtlamalar getirdiği için, gitgide daha çok huzursuzlaşan insan profilleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Toplumun huzursuzluğunu dindirmek amacıyla öncelikle bireysel hak ve özgürlük bağlamında ele alınan mahremiyet kavramı, daha sonraki yıllarda psikolojik, sosyal, mimari hatta ekonomik bir kimlik kazanarak disiplinler arası pek çok çalışmaya konu olmuştur. Böylece, zamanla hem fiziksel hem de psikolojik anlamda mahremiyet hakkı ve olanakları artmıştır. Günümüz pratiklerinde, alışkanlıklarla değişen, kimlik kazanan mekan ve eşyaların önemi, kültürlere göre farklılık gösteren mahremiyet algısına dönüşmektedir. Sanat, insanın algılama biçiminin somut bir örneği olarak kabul edilirse, herhangi bir dönemin ya da toplumun yapısını, düşünce biçimini sanat aracılığı ile okumak mümkün olabilir. Mahremiyetin, dönem, mekan ve cinsel kimlik ile olan ilişkileri göz önünde tutularak, zaman içerisinde geçirdiği değişimin, sanat ve günlük hayat ile olan ilişkisi, bu çalışmada incelenmeye çalışılmıştır. Sosyal ilişkiler çerçevesinde ele alınan konu; yalnızlık, güven, alansallık, yer kimliği, kendileme, mekansal roller ve Proksemi gibi destekleyici kavramlarla ele alınmıştır. Bu bağlamda çalışmanın ilk bölümünde, kişisel yaşam ve kamusal alan ilişkisiyle değişen mahremiyet algısı, değişen algıyla birlikte gündeme gelen yaklaşımlar ve kuramlar ele alınmıştır. Mahremiyete dair yaklaşımlar ışığında ikinci bölümde; insanın, mekanın ve nesnenin mahremiyete etkisi, karşılıklı diyalogları ve bu ilişkiyle birlikte sanat alanında gerçekleştirilen çalışmalar incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise; konu kapsamında ortaya çıkan; ev, örtü, görünürlük, içerisi-dışarısı, özel eşya.. gibi kavramlarla ilişkilendirilerek ortaya çıkan çalışmalar, mahremiyet konusu dahilinde irdelenmiştir.