Yazar:Ayşe Seval Ersu
Danışman: Öğr. Gör. Filiz Arel

Tiyatro Ana Sanat Dalı Yüksek Lisans Tezi

Tez Özeti: Alman postmodern oyun yazarlarından Tankred Dorst, iki büyük dünya savaşını eksen alarak yazdığı eserlerinde, 1920'li yıllardan bu yana savaşın yıkıcı şiddetine maruz kalan Alman toplumu'nun, savaş karşısındaki ezilmişliğini ve acılarını dile getirmiştir. Alman tiyatro yazınında politik yazarlığın öncüsü olarak tanınan Dorst, siyasetin bir uzantısı olarak tezahür eden ve bizzat içinde yaşadığı kanlı İkinci Dünya Savaşı'nın acı çehresini görmüş ve tüm gerçekliğiyle tanık olmuştur. Nazi iktidarının ataerkil ideolojilerini ağır bir şekilde eleştiren Dorst, eserlerinde genellikle toplum üzerinde erklik kurarak fiziksel ve ruhsal yıkıma neden olan savaş olgusu nu konu edinmiştir. Oyunlarında ve diğer edebi eserlerinde dramaya özgü kuralları epik ve film ögeleriyle birleştiren Dorst, eserlerinin temel yapı prensibini oluşturan Resimler Dramaturgisi ile kendine özgü bir dramaturgi anlayışı yaratmıştır. Seyirciye aktarmak istediklerini resimler yoluyla iletmeyi hedefleyen Dorst, hem rejisör hem yazar olarak ortaya çıkardığı yapıtlarıyla kollektif bir çalışma metodunu tercih etmiş kendisi de bu çalışma süresince bir danışman niteliğinde bulunarak pek çok eserler sahnelemiştir. Bu çalışmada ataerkil sistemin dayattığı bir güç ve iktidar yarışı olarak değerlendirilebilecek olan savaşların, kadınlar üzerine yansıyan yıkıcı tavrı ile savaşları başlatmadıkları halde bu durumdan en çok zarar gören kadın karakterizasyonlarının yıkımı, farklı coğrafyalar üzerine yansıyan acı görüntüleri araştırılmıştır. Uzun yıllar savaş ikliminde yaşamını sürdüren Tankred Dorst'un oyunlarına yansıyan savaş kavramı savaş ve kadın olgusu üzerinden değerlendirilmiş, dramatik metin yazarlığının miladı sayılabilecek Antik Yunan tragedyalarından başlayarak modern, postmodern oyun yazarlarının tiyatro metinlerinden yola çıkarak, kadının savaş karşısındaki çaresizliği ataerkil sistemin hakimiyetinde maruz bırakıldığı acı kaderine boyun eğişi, sebepleriyle ve sonuçlarıyla araştırılmıştır. Bu çalışmada Dorst'un kendi öz-yaşam öyküsünde de önemli bir yer tutan İkinci Dünya Savaşının tarihsel gerçekliklerini yansıttığı oyunları incelenmiş savaş ve kadın olgusu çerçevesinde yazarın Sur Dibinde adlı eseri seçilerek bir reji uygulaması yapılmıştır. Tankred Dorst, oyunlarında ülkeleri yerle bir eden ve milyonlarca insanın ölümüne sebep olarak savaşları başlatan siyasi güçleri sorgulamış, insanlığa bu kanlı savaşların kuklaları olmamaları gerektiğini ifade etmiştir. İnsanın kendi iradesi ve istençlerine göre yaşamasının erdemlilik olduğunu vurgulayan Dorst, eserlerinin ana temasını oluşturan nasıl yaşamalıyız? sorusuyla, seyirciyi düşündürmek değiştirmek ve dönüştürmek yolunu tercih eden Alman tiyatrosunun önde gelen yazarları arasında yer almıştır.