Üniversite Kampüslerindeki Yeme-İçme Mekânlarının İşlevsel Tasarım Gereksinimleri Üzerine Bir Araştırma

Danışman: Prof. Dr. Bilge Sayıl Onaran

Yazar: Beyza Nur Özdeniz

İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı Yüksek lisans Tezi

Tez özeti: 21.yüzyılda üniversite kampüsleri, sadece akademik eğitim amacıyla bir araya gelinen alanlar değil; aynı zamanda farklı sosyo-kültürel alt yapıya sahip öğrenci ve akademisyenlerin, fizyolojik ve sosyal ihtiyaçlarını karşıladıkları alanlar haline gelmiştir. İlk zamanlar bir kent olarak tanımlanan üniversite kampüsleri; rekreasyon alanları (spor tesisleri, yeme-içme alanları, oditoryum vb.), akademik yapılar (derslikler, kütüphane vb.), barınma birimleri (yurtlar, misafirhane ve lojmanlar) ve bu birimler arasındaki ulaşım ağı olmak üzere; farklı gereksinimlere cevap veren ve üzerine araştırılmaya değer birçok mekân içermektedir. Üniversite kampüsleri, tasarım sürecinden itibaren gelişmekte ve büyümekte olan yapılar bütünüdür. Kampüslerdeki yapıların zamanla büyümesi ve bu süreçte sahip oldukları işlevsel dinamikleri koruyabilmesi; kampüsün tasarım sürecinde alınmış olan doğru esneklik kararları sayesinde gerçekleşmektedir. Bu esneklik kararlarının yeme-içme mekanları özelinde ele alınmış bir örneği olan İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa Kampüsü ve aynı kampüste yer alan 75.Yıl Öğrenci Sosyal Merkezi Yemekhanesi, bu araştırmanın alan çalışması için seçilmiştir. Bu çalışma kapsamında, üniversite kampüslerindeki rekreasyon alanlarının önemli bir kısmını oluşturan yeme-içme mekânlarının, tasarım ve işlev yönünden kullanıcı odaklı kritiği ile birlikte; kampüs yerleşkesinde yer aldığı konumun, çevre ve kullanıcı davranışlarına olası etkileri üzerinden tasarım gereksinimleri incelenmiştir. Alan çalışmasının ilk aşamasında kampüsün yerleşim planı, yapıların fonksiyonlarına göre analiz edilmiş ve kampüs yerleşkesinin fiziksel yapısı incelenmiştir. İlerleyen aşamalarda yeme-içme mekanları, yemekhaneler özelinde incelenerek; tasarım ve işlev yönünden kritik edilmiş ve etkin kullanım gereksinimleri belirlenmiştir. Araştırma sonucunda ulaşılan çıktılarla birlikte, kampüs yerleşkesine sahip olan üniversitelerde, kampüsün ve içerisinde yer alan birimlerin; yeme-içme mekânları özelinde, tasarım ve geliştirme girdisi niteliğinde olası kullanım versiyonları araştırılmış ve gelecekte yapılacak çalışmalara ışık tutması adına öneriler sunulmuştur.