Danışman: Prof. Özden Pektaş Turgut

Yazar: Yalçın Demirkıran

Grafik Anasanat Dalı Sanatta Yeterlik Tezi

Tez Özeti: Gerçeğin ne olduğu ile ilgili soru düşünce tarihi boyunca insanın ilgisini çekmiştir. Yazılan / söylenen ile anlaşılan arasındaki fark üzerine birçok düşünür, yazar ve filozof yazılar yazmış, düşüncelerini dile getirmiştir. Dil ve gerçek arasındaki bu marazi ilişki sadece felsefenin değil aynı zamanda sanatın ve dolayısıyla grafik tasarımın da konusu olmuştur. Nesnelliğin, sadeliğin ve anlaşılırlığın dil ve iletişim için belirleyici olduğunu kabul eden modernist tasarım hareketleri, 1960’ların sonunda dil ile gerçek arasındaki bu ilişki üzerinden tasarımcılar ve kuramcılar tarafından eleştirilmiştir.  Özellikle Fransız filozof Jacques Derrida ile birlikte anılan yapısöküm kuramı üzerinden gerçekleşen bu eleştiri, hem grafik tasarımın yeniden tanımlanmasını sağlamakta, hem de tasarımcının problemin çözümünde aldığı bireysel kararlardan dolayı bir yazar olduğu olgusunu beraberinde getirmektedir. Bu bakımdan yazarlık denilince akla ilk gelen kitap kavramı / nesnesi, tasarımda dil ile gerçek arasındaki ilişkinin incelenebileceği özel alanlardan biridir. Yapısöküm Kuramı Bağlamında Yazar Olarak Grafik Tasarımcı Kimliği ve Kitap Tasarımına Yansımaları isimli tezin amacı grafik tasarımdaki iletişim rolünün yapısöküm kuramı üzerinden değişimini, bu iletişim içinde dil ile gerçek arasındaki ilişkinin nasıl olduğunu ve tasarımcının bu ilişkideki değişen kimliğini incelemektedir. Tez, dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde modernizmi temsil eden yapısalcılığa eleştiri olarak ortaya çıkan yapısöküm kuramı ve kavramları incelenmektedir. Ayrıca Foucault ve Barthes üzerinden yazar kavramına getirilen eleştirilere yer verilmektedir. İkinci bölümde yapısöküm kuramının grafik tasarıma yansımaları, ulusal ve uluslararası tasarımcıların çalışmaları üzerinden değerlendirilmektedir. Üçüncü bölümde yazar olarak grafik tasarımcı kimliğinin modern ve modern sonrası dönemde kitap tasarımına yansımalarının izi sürülmektedir. Uygulama bölümü ise öncelikle yapısöküm kuramının tanımladığı dil ile dünya arasındaki ilişkinin karşılaşılabileceği olası yerlerden biri olan Absürt Tiyatro ve özellikle Absürt Tiyatro yazarı Eugene Ionesco’nun oyunlarına genel bir bakışı içermektedir. Ulaşılan bu bilgiler ışığında Ionesco’nun 2020 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından basılan Beyaz ve Siyah kitabının yeniden tasarlanması sürecine yer verilmektedir