Yazar: Fatima Betül Zelzele

Grafik Ana Sanat Dalı Yüksek Lisans Tezi

Danışman: Doç. Banu Bulduk Türkmen

Tez Özeti: Grafik tasarım ve yayımcılık alanında bir düşünme, geliştirme aracı olarak metin ile birlikte sunulan editoryal illüstrasyon; kitlelere hitap etme gücü, sanatsal ve kültürel değeri ile hem bağımsız bir görsel yapı hem de ideolojik bir konu olarak, okuyucuların yayına devamlılığını sağlamaktadır. Okuyucunun dikkatini çekmek ve metnin içeriğiyle ilgilenmesini sağlayarak hayal gücünü aktif tutan illüstrasyonun alt türü olan editoryal illüstrasyonlar, özel süreli yayınlar ile özellikle 19 ile 20. Yüzyıllarda; Türkiye dahil tüm dünyada toplumsal ve kültürel yapıyı etkilemede ve yönlendirmede oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu sebeple günümüz Türkiye'sinde bu sanatsal ve kültürel değerleri canlandırmak önem arz etmektedir. Editoryal illüstrasyonda gerçeküstü yaklaşımların, Halikarnas Balıkçısı – Gülen Ada öyküsünün editoryal uygulaması ile üretilerek gösterildiği bu araştırmada, gerçeküstü yaklaşımlarla editoryal illüstrasyonun aktif bir şekilde kullanımına ve okuyucuya görsel kavramlarla değerler aktarımının sağlanmasına ilişkin bir önerme sunmak amaçlanmıştır. Bu kapsamda ilk bölümde, yayın illüstrasyonun basılı medyada rolü, dünyada ve Türkiye'de ortaya çıkışı ve tarihi gelişimi, dönemin önemli dergi ve gazetelerinde yer alan örnekler üzerinden sunulmuştur. Yayın illüstrasyonu modeli ve göstergebilim özellikleri kuramsal çerçevede aktarılmıştır. Gelişen teknoloji ve dijital dönüşümler sebebiyle ikinci bölümde elektronik dergi yayımcılığına değinilmiştir. Araştırmanın üçüncü bölümünde, gerçeküstücülük akımı, yapısal bilgisi ve öncüleri, illüstrasyon ile ilişkisi ve gerçeküstü öğelerden yararlanılmış illüstrasyon ve editoryal illüstrasyon örnekleri sunulmuştur. Araştırmanın dördüncü bölümünde, gerçeküstü akımının editoryal illüstrasyonlara etkisi, modern grafik sanatı alanında yayın illüstrasyonunun öncülerinden biri olarak kabul edilen Brad Holland'ın örnek eserleri; hem yayın illüstrasyonu modeli doğrultusunda hem de gerçeküstücü bir dil bütünlüğünde incelenerek analiz edilmiştir.