Hacettepe Üniversitesi

Tez Özeti: Dünyada yaşanan gelişmeler ile insan ömrü uzamaktadır. Bu durum genel yaş ortalamasının yükselmesine ve yaşlı nüfus oranının artmasına sebep olmaktadır. Genel anlamda dünyanın birçok yerinde olduğu gibi, ülkemizde de paralel şekilde yaşlı nüfus oranı artmaktadır. Yaşlanan bireyin fizyolojik ve psikolojik durumunda gerçekleşen değişiklikler sebebiyle çevresel gereksinimlerinde değişiklikler olmaktadır. Dolayısıyla yaşamsal çevreyi oluşturan mimari çevre anlamında da yeni talepler doğmaktadır. Planlama, yapılı çevre, tasarım ile ilgili farklı gereksinimler ortaya çıkmaktadır. Bu gereksinimler, mimari açıdan bakıldığında hem konutlarda hem de konut komplekslerinde yeni talepleri ortaya çıkarmaktadır. İleri yaşlarda çok sayıda fiziksel (engellilikler, kas hastalıkları gibi), zihinsel (demans, alzheimer gibi) rahatsızlıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu rahatsızlıkların her biri kendine özgü farklı tipte sağlık, çevre, mekan gereksinimlerini oluşturmaktadır. Bu sebeple, çalışma, yeterlilik düzeyi bağımsız olarak tanımlanan yaşlı bireyler ile sınırlandırılmıştır. Çalışma; yeterlilik düzeyi bağımsız olan yaşlıların konuta yönelik memnuniyetlerinin, mekânsal gereksinimler doğrultusunda ölçülmesini amaçlamaktadır. Bununla birlikte her geçen gün artan taleplere yönelik olarak yapılacak konut ve konut komplekslerine ile ilgili tercihler de çalışma kapsamında tespit edilmektedir. Yaşlılara yönelik konut tesislerinin ülkemizde henüz bitmiş örneği bulunmamaktadır. Bu sebeple bu gibi yatırımlar için geleceğe yönelik tercihleri saptayabilmek ve buna bağlı olarak daha iyi mekânsal çevreler oluşturabilmek adına kullanıcıların konu ile ilgili görüşleri anket yöntemi ile çalışma kapsamında değerlendirilmiştir. Araştırmanın giriş bölümünde problemin tanımı, çalışmanın amacı, kapsamı ve araştırma yöntemi ile hipotezler açıklanmıştır. Araştırmanın ikinci bölümünde; konunun altlığını oluşturan yaşlı ve yaşlılık kavramları tanımlanmış, yaşlanmanın tarihi ve çeşitlenişi mekânsal literatür bağlamında ele alınmıştır. Üçüncü bölümde araştırmanın kapsamını oluşturan bağımsız yaşlının yaşamına kendi konutuna devam etmesi ve bunun mekânsal karşılığı olan yaşlı konutu kapsamlı biçimde ele alınmaktadır. Dördüncü bölümde araştırma çalışmasının verileri ve literatür bağlamındaki yorumlar aktarılmaktadır. Yaşlı bireylere uygulanan anket çalışmasının veri analizleri yapılmış̧ hem hipotezler hem de anlamlılık düzeyleri sınanmıştır. Sonuç ve değerlendirme bölümünde elde edilen verilerin araştırmanın başında belirlenen hipotezler ile olan ilişkisi değerlendirilmiştir. Tespit edilen yeni yaşlı konutlarına yönelik tercihler ve bakış açıları doğrultusunda yapılması planlanan bu projelere yönelik mekân kalitesinin dolayısıyla yaşam kalitesinin arttırılması adına öneriler getirilmektedir.