Danışman: Prof. Pelin YILDIZ

Yazar: Vildan DÜNDAR TÜRKKAN

ÖZET: Toplumsal cinsiyetin ne olduğu ve bu kavramın hayatımızda nasıl yer aldığı günümüzde çokça tartışılan bir konudur. Kültürel, sosyal, tarihsel normlar ve değerler sistemi olarak kişinin toplumdaki rollerini, beklentilerini ve sosyal kimliğini belirleyen toplumsal cinsiyet; bireylerin toplumsal cinsiyet rollerini benimseme süreçlerini, günlük yaşam pratiklerini ve bireyler arası etkileşimlerin iç içe geçişinden oluşan karmaşık bir ilişkiyi işaret etmektedir. Yerleşik hayata geçen insanın “toplumları” oluşturduğu günden beri istisnalar olsa da toplumlar erkek egemen bir yapıda olmuştur. Üretildiği toplumun bir göstergesi olan mekân da muhakkak ki bu yapıdan etkilenmiştir. Bu nedenle insanla ilgili değerlendirmelerde konunun nesnesi hatta öznesi olabilmektedir. Düşünsel bir yaratım nesnesi olarak değerlendirilen mekân; toplumsal cinsiyet rolleriyle karşılıklı bir etkileşim halindedir. Toplumsal cinsiyetin mekânı şekillendirdiği ve mekânın da insanı şekillendirdiği göz önüne alınınca bu karşılıklı etkileşimin ne denli kritik olduğu ve mekânın toplumsal cinsiyetle olan ilişkisini incelemenin hem toplumun bireye biçtiği rolü hem de kişinin mekânla kurduğu ilişkide kendini nerede konumlandırdığını anlamada oldukça önemli olduğu açıktır. Sinema bu ilişkiyi görünür kılmadaki en etkili araçlardan biri olarak karşımıza çıkar. Mekân gibi sinema da üretildiği toplumun kültürel, ekonomik ve sosyal yapısına dair pratikleri görünür kılmada oldukça etkilidir. Sinema ve mekânın bu gücü ve toplumsal cinsiyet kalıplarını yansıtmadaki benzer tutumları bu çalışmayı yapmaktaki çıkış noktasıdır. Çalışmada toplumsal cinsiyet rollerinin mekânsal karşılıkları sinema filmleri aracılığıyla incelenmiş, karakterlerin özel ve kamusal alanlardaki iç mekanlarda bulunma ve temsil durumları analiz edilmiştir.

Anahtar sözcükler: Toplumsal cinsiyet, iç mekân, Türk Sineması, temsiliyet, özel alan, kamusal alan.