Danışman: Prof. Pelin YILDIZ

Yazar: Zehra Salur

ÖZET: İnsanoğlu tarih boyunca barınma ve dış etkenlere karşı korunma gereksinimi duymuştur. Bu sebeple geçmişten beri ilkel mimari örnekler; mağara, ağaç kovuğu, çadır gibi yapılar sürekli gelişip yenilenmiş ve toplumun ihtiyaçlarına göre değişiklik göstermiştir. Ekolojik, toplumsal, bireysel ve teknolojik etkiler bu değişimi hızlandırmıştır. Özellikle Sanayi Devrimi sayesinde mimarlık disiplini gibi mekan kavramı da günümüze kadar birçok farklı bakış açısıyla, farklı işlevler için yorumlanmıştır. Artan nüfus ve değişen ihtiyaçlardan dolayı mekan kavramı çeşitlenmiş; mobil mekan kavramı ortaya çıkmış ve günümüze kadar süregelip gelişim göstermiştir. Konut sorunu ve barınma şekillerinin ilerlemesi doğrultusunda nitelikli bir iç mekan ve yaşam formu arayışlarına çözüm olarak kısıtlı mekanlarda maksimum işlev ön plana çıkarılmıştır. Doğal kaynakların aşırı ve hızlı tüketimi sonucu; günümüzde enerji korunumu zorunlu bir durum olmaktadır. Enerji tüketiminde, temel yaşama birimimiz olan konut sektörü, büyük bir paya sahiptir. Ancak kalıcı konutlarla karşılaştırıldığında mobil yapılar; yapım öncesi, yapım, kullanım- tüketim ve dönüştürme aşamaları boyunca daha az enerji harcamaktadır. Yapının kullanım sırasında tükettiği enerji miktarını azaltmak çeşitli teknik ve donanımlarla mümkün olmaktadır. Bu çalışmada; elektrik enerjisinin mekanı oluşturan elemanlardan aydınlatma üzerindeki tasarruf yöntemleri ele alınmış ve örnekler üzerinden incelenmiştir. Aydınlatmada enerji tasarrufu, aydınlatmanın kalitesini düşürmeden görsel konfor koşullarını sağlayarak yapılmalıdır. İyi bir aydınlatma, daha verimli aydınlatma aygıtları ile sağlanacağından; aynı aydınlık seviyesinin minimum enerji tüketimi ile gerçekleştirilmesi mümkündür. Doğru, verimli, etkin enerjili aydınlatma için gereken hususlardan bahsedilmiş ve enerji tasarrufu için dikkat edilmesi gereken noktalar belirlenmiştir. Bu çalışmanın amacı; mobil yapılarda iç mekanların, çevreye minimum etkili, iklimsel ve ii konumsal verilere uygun, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan, esnek kullanıma imkan sağlayan enerji etkin yapılar olarak tasarlanmasını mümkün kılmak ve tasarımcıların bu konuda farkındalık edinmesini sağlamaktır. Mobil yapıların tarihsel gelişim süreci içerisinde geçirdiği değişimler ve günümüzde kullanımı, buna bağlı olarak daha enerji etkin nasıl uygulanabileceğini araştırmak ve konuyla ilgili örnekleri irdelemek, belgelemektir. Çalışma kapsamında yurt içi ve yurt dışı altı farklı firmaya ait olan altı mobil mekan yapısı incelenmiştir. Farklı ülkelerden farklı mobil mekan seçimlerinin nedeni; çeşitli kültür ve coğrafyaların enerji üretimini ve tüketimini mobil yapılarda nasıl sağladığını görmek ve bu yapıları karşılaştırmak esastır. Örneklerde mekan tipi ve mobilite; kullanıcının istek ve gereksinimlerine göre değişiklik göstermektedir. Yapıların enerjiye bağımlılığı ve bunun çözümlerini analiz edilmiştir. Tez çalışması sürecinde nitel araştırma yöntemi izlenmiş, konuyla ilgili literatür taraması yapılmış; görsel, yazılı ve elektronik kaynaklardan yararlanılmıştır.

Anahtar sözcükler: Mobil mekan, enerji tasarrufu, yenilenebilir kaynaklar, aydınlatma, enerji etkin aydınlatma.