Hacettepe Üniversitesi

Tez Özeti: Bellek mekânları, ortak bilgiye, geçmişe ve duygulara ışık tutan; yaşanmışlıkları ile hikâyelere sahip yerlerdir. Bireylerin mekân algılarında görsel, işitsel, fiziksel faktörlerin yanında hisler, manevi bağlılıklar ve psikolojik faktörler de etkilidir. Bu faktörler ve deneyimler; bireylerin mekânlar ile farklı şekillerde bağ kurmalarını sağlar. Bu duygusal bağ, mekânın sunduğu atmosferle yakın ilişki içerisindedir. Bu ilişki bireyin mekâna karşı bir yer duygusuna ve bağlılığa sahip olmasını sağlar; o yerin ruhunu yansıtır. Mekânı bu yönlerini de katarak bütüncül bir şekilde algılayan, tanıyan, deneyimleyen bireyler, mekânı anlamlandırarak; o mekâna bir değer atfederler ve belleklerine kaydederler. Bellek mekânları, bireylerin geliştirmiş olduğu bu kolektif algı ve bilinçle birlikte; tarihi kültürel aktarımların ve geçmişin vasıtası ile kent belleğinde ve kolektif bellekte önemli yer tutarlar. Ancak, zaman içerisinde meydana gelen çeşitli değişimler; sosyal hayat ve çevrenin değişimi; yapısal, kent dokusundaki, ideolojideki, işlevdeki değişiklikler ve toplumsal olaylar, bireylerin mekân algısını değiştirebilir. Böylelikle mekâna atfedilen anlam ve değer de değişime uğrayabilir. Araştırma; yukarıdaki aktarımları var olan çalışmalarla desteklemekte; analizler, gözlemler, arşiv çalışmalarıyla ele almakta; bir Cumhuriyet yapısı olan Ankara Garı'nı, belirtilen kapsamda bir bellek mekânı olarak analiz etmektedir. Kısa tarihinde gerçekleşen patlama olayının, çevredeki tarihi dokunun değişmesinin, arkasına yeni bir gar yapısı yapılmış olmasının ve son dönemde Cumhuriyet Dönemi yapılarının kolektif bellekten silinmesi endişesinin gündeme gelmesi, yapının çalışılmasında etkili olmuştur. Araştırma içerisinde bireylerle derinlemesine görüşmeler yapılmış; değişen süreçle birlikte bireylerin bellek mekânını algısı, mekâna atfettikleri değer ve anlamdaki değişimler ortaya konulmuştur.