Yazar: Selin Alıcı

İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi

Danışman: Prof. Pelin Yıldız

Tez Özeti: Endüstri toplumunun oluşum süreci insanların üretim teknikleri ve yaşam şekillerinde değişimler meydana getirmiştir. İhtiyaca yönelik olarak gerçekleşen tüketim anlayışı, zevkler ve daha rahat bir yaşam için kullan-at felsefesine dönüşmüştür. Toplum zamanla tüketici bir yapı haline gelmiş ve süreç içerisinde tüketimin enerji ihtiyacını karşılayan kaynaklar talepleri karşılayamamaya başlamıştır. Endüstrileşme ile gerçekleşen teknolojik gelişmeler hayatı kolaylaştırırken, teknoloji kullanımıyla daha hızlı ve seri bir üretim sektörünün gelişmesi, enerji kaynaklarının yenilenme süreçlerinden daha hızlı tüketilmelerine sebep olmakta ve doğal çevreye zarar vermektedirler. Bütün bu süreçten direkt olarak etkilenen mekân tasarımı alanı, dünyadaki enerji tüketiminin %70 kadarından sorumludur. Yapı sektöründeki enerji tüketimi oranındaki artış tasarımcıları ekolojik tasarıma yöneltmiştir. Teknoloji kullanımını göz ardı edemeyeceğimiz günümüzün mekanlarında ekolojik ve teknolojik tasarım anlayışı bir gereksinim haline gelmiştir. Eko-tek tasarım olarak adlandırılan bu anlayış, teknolojik araçlarla ekolojinin maksimum seviyede korunmasını ifade etmektedir. Teknoloji merkezli tasarım anlayışına bir karşı yanıt olarak eko-tek tasarım anlayışı doğmuştur. Çevre sorunlarındaki artış seviyesi gezegenin geleceğini tehdit etmeye başlamış ve tasarımcıların bilinçlenmesiyle, teknoloji merkezli tasarımın yerine geçecek bir tasarım anlayışı aramaya başlamışlardır. Eko-tek tasarım çevreye duyarlı bir anlayış olarak, insan, doğa ve mekân ilişkisini teknolojiyi bir araç olarak benimseyerek, teknolojik tasarımın yerini almaktadır. Gelecek nesillerin yaşam kalitesini artırmayı amaçlayan bu tasarım anlayışı, yalnızca doğayı ve çevre faktörlerini kullanarak değil aynı zamanda teknolojiyi de kullanarak bir tasarım anlayışı oluşturmaktadır. Eko-tek tasarım anlayışı kent ölçeğinde benimsenmiş ve dünyada uygulama örnekleri bulunmaktadır. Çevre, bilgi, iletişim ve coğrafi bilgi teknolojilerini kullanarak, kullanıcı konforunu ve doğanın korunumunu sağlamayı temel alan bu tasarım anlayışı, doğada var olan ekolojik döngüye dahil olacak mekanlar yaratmayı hedefler. Tez kapsamında, mekân ölçeğinde bir tasarım kriteri bulunmayan bu tasarım anlayışının gerekliliklerini ve amaçlarını oluşturmak amaçlanmaktadır. Ekotasarım ve eko-tek kent tasarımı anlayışı referans alınarak ve kullanılan teknoloji sistemlerine göre bir değerlendirme yapılarak dünyadan ve Türkiye'den seçilen örnekler incelenmiş, eko-tek tasarım anlayışı kriterleri oluşturulmuştur. Belirlenen kriterler doğrultusunda eko-tek kavramına uygun yapı ve iç mekân tasarımına yol gösteren ilkeler belirlenmiştir. Mekân organizasyonundan iç mekân biçimlenişine kadar etki eden eko-tek kavramı mekân ölçeğinde enerji verimliliğini sağlamaktadır. Bu çalışmanın asıl amacı; çevre sorunlarının sebeplerinden biri olan mekân tasarımı alanında, teknolojinin verimli kullanımı ile doğal çevrenin korunumunu sağlamak ve bunun yanında mekân boyutunda enerji verimliliğini sağlayarak geleceğin tasarım anlayışını oluşturmaktır. Anahtar sözcükler: Eko-tek tasarım, ekoloji, teknoloji, mekân tasarımı, enerji verimliliği.